Opkomst van het Romeinse Rijk.

In deze les vertelt meester Henk over het ontstaan en opkomst van het Romeinse Rijk.

De Romeinen hadden een prachtig verhaal bedacht over het ontstaan van hun stad. Het verhaal is mooi maar helaas een mythe.

Meester Henk!! Hoe is Rome dan wel ontstaan?

Over het werkelijk ontstaan van Rome is niet veel bekend. Waarschijnlijk is Rome gesticht door kolonisten uit Longa Alba, een plaats ten zuiden van Rome. Bij een doorwaadbare plek in de rivier de Tiber en op een kruispunt van een belangrijke handelsweg naar het zuiden stichtten zij een klein dorpje: Rome. We weten wel dat Rome in de 6e eeuw v. Chr. werd geregeerd door Etruskische koningen. De Etrusken waren een volk die in die tijd in grote delen van Noord- Italië woonden. Onder hun bestuur groeide Rome uit tot een grote stad met wel 30.000 inwoners. In 509 v. Chr. verjoegen de Romeinen de Etruskische koning Tarquinius Superbus. Zij veranderden toen de regeringsvorm van koninkrijk in een republiek.

Meester Henk!! Wat is een republiek?

Een republiek is een staat waar de macht bij één of meerdere personen ligt. Zij krijgen die macht van de mensen. Meestal krijgen zij de macht via verkiezingen en niet doordat hun vader of moeder de macht had zoals in een koninkrijk (Willem Alexander wordt koning omdat zijn moeder koningin is). In Rome stonden de senatoren aan het hoofd van de republiek. Zij namen alle beslissingen voor Rome.

Het dagelijks bestuur lag in handen van twee consuls. Zij voerden uit wat de senatoren hadden beslist. Ook de legeraanvoerders werden gekozen uit de senatoren. Je begrijpt dat een senator veel macht en aanzien had. En je werd er niet armer van omdat goed betaalde overheidsfuncties voor de senatoren waren. De senatoren en consuls werden door alle Romeinen met stemrecht gekozen. Een verkiezingscampagne kostte veel geld. Dus alleen rijke Romeinen werden senator of consul.

Senatoren in de Senaat

Vanaf 509 begonnen de Romeinen aan een lange veroveringstocht voor meer grondgebied. Jaar na jaar gingen de Romeinse soldaten op oorlogspad. In ruim 200 jaar werden de omwonende stammen als de Samnieten, de Etrusken en de Griekse steden in Zuid- Italie verslagen. Rond 270 v. Chr. was het grootste deel van Italië in Romeinse handen. Na de “normale” plundering van alle rijkdom uit een veroverd gebied, inclusief het inpikken van alle goede landbouwgronden, waren de Romeinen vrij aardig. De Romeinen verbonden de verslagen stammen aan Rome door ze Romeinse burger of bondgenoot te maken.

Meester Henk!! Waarom waren de Romeinen zo vechtlustig?

De Romeinen waren zo vechtlustig om twee redenen. De eerste drijfveer was het verlangen naar eer en roem (laus et gloria). De hoogste eer voor een Romein was sterven voor het vaderland. Maar dapper vechten was even belangrijk. Een legeraanvoerder kon al eeuwige roem krijgen als hij een belangrijke overwinning behaalde en hij (lees: zijn soldaten) minimaal 5000 vijanden had gedood. Hij werd dan beloond met een triomftocht (triumphus) in Rome.

De tweede drijfveer was hebzucht. De Romeinen plunderden de veroverde gebieden helemaal leeg. Alles van waarde werd naar Rome gebracht. Ook werd een veroverd gebied verplicht om ieder jaar geld of goederen te betalen. In elk veroverd gebied werden de vruchtbaarste gronden ingepikt door de rijke senatoren. Daar bouwden zij grote boerderijen. Om de boerderijen te voorzien van voldoende werkkrachten was het noodzakelijk om krijgsgevangenen tot slaafgemaakten te maken. Kortom, de veroverde gebieden brachten grote rijkdom voor de Romeinen.

Maar in de officiële oorlogsverklaringen konden de Romeinen moeilijk zeggen dat zij vochten uit hebzucht en hun verlangen naar eer en roem. Daarom zochten zij altijd een goed excuus voor hun oorlogen. Dat heet de rechtvaardiging van de oorlog. Daarom waren alle agressieve veroveringen “verdedigingsoorlogen” of "het helpen van bondgenoten”.

De Romeinen hadden zelfs een speciaal ritueel om een oorlog te beginnen. Een priester ging naar de grens van het grondgebied van de vijand. Daar vroeg hij met luide stem genoegdoening voor het onrecht dat de Romeinen was aangedaan. Hij zwoer bij de goden dat zijn verzoek eerlijk en rechtvaardig was. Dan wierp hij een speer in het land van de vijand. Dit herhaalde hij nog twee keer. De vijanden kregen dan dertig dagen om na te denken. Zij konden zich dan overgeven of de strijd aangaan.

Na de officiële oorlogsverklaring raadpleegden de Romeinen opnieuw de goden. Priesters keken naar de vlucht van vogels of zij met vechten konden beginnen of nog moesten wachten. Ook tijdens de veldtocht bleven priesters de goden raadplegen. Daarvoor hadden zij heilige kippen meegenomen. Priesters openden hun kooi en strooiden graan. Weigerden de kippen het voer dan was dat een slecht voorteken. Generaals stelden dan een directe veldslag uit.

Rome verovert het Middellandse Zeegebied.

In 264 v Chr. bonden de Romeinen de strijd aan met een sterke tegenstander: Carthago. Deze grote stad in Noord-Afrika beheerste de handel op de Middellandse Zee. Om Carthago te verslaan, hadden de Romeinen een vloot nodig. In korte tijd bouwden de Romeinen een grote vloot. Daarmee werd de zeemacht van Carthago verslagen. Door deze overwinning verkregen de Romeinen Sicilië.

De Romeinen hadden Carthago wel verslagen maar niet vernietigd en Carthago kwam terug.

Hannibal

In 218 v. Chr. trok generaal Hannibal met zijn legers (waaronder 50 oorlogsolifanten), via Spanje en Zuid-Frankrijk, de Alpen over. In Italië bleek Hannibal een perfecte strateeg. Hij versloeg de Romeinen slag na slag en zijn legers trokken plunderend door Zuid-Italië. Zijn grootste overwinning op de Romeinen behaalde Hannibal op 2 augustus 216 v. Chr. in de slag bij Cannae. Daar vonden 45.000(!!) Romeinse soldaten en 2700 ruiters de dood. Rome was overgeleverd aan de genade van Hannibal. Maar Hannibal trok niet op naar Rome en gaf de Romeinen de kans om zich te herstellen. De Romeinen gingen vervolgens met een groot leger naar Noord-Afrika en bedreigden Carthago. Hannibal was gedwongen om terug te keren naar Carthago. In 202 v. Chr. versloegen de Romeinen de legers van Hannibal en Carthago werd veroverd. Later hebben de Romeinen Carthago totaal verwoest.

De Romeinen heersten nu over het westelijk Middellandse Zeegebied want ook Zuid-Frankrijk en Spanje waren door hen veroverd.

Tussen 201 en 133 v. Chr. versloegen de Romeinen de Macedoniërs en de Grieken. Ook veroverden zij grote delen van Klein-Azië (waar nu Turkije ligt). Met deze overwinningen waren de Romeinen de heersers over de gehele Middellandse Zee geworden.

Het Romeinse Rijk in 133 v. Chr.