|
||||||
In deze les vertelt meester Henk over Karel de Grote. Hij is de beroemdste koning van de vroege middeleeuwen.Meester Henk!! Wie was Karel de Grote? Karel de Grote was een zoon van Pepijn III en Bertrada met de Grote Voet. In 768 overleed Pepijn III. Hij verdeelde zijn rijk (het blauwe deel op de kaart) tussen zijn zonen Carloman en Karel. In 771 overleed Carloman onder verdachte omstandigheden en Karel werd alleenheerser. Onder zijn leiding kende het Frankische rijk haar grootste bloei.
Karel de Grote breidde het Frankische rijk verder uit. De oranje en geel gekleurde gebieden op de kaart zijn de veroveringen van Karel. Door zijn veroveringen bestond het Frankische rijk uit een groot deel van West-Europa. Om dat te bereiken voerde Karel meer dan 50 oorlogen. De meeste oorlogen voerde hij tegen de Saksen in Noord- Duitsland. De strijd tegen de Saksen duurde erg lang: 32 jaar!!. De strijd begon in 772 als een vergeldingstocht. De Saksen hadden het Frankische rijk aangevallen en Deventer (Overijssel) in de brand gestoken. Karel besloot de Saksen te straffen en drong met zijn legers diep door in het rijk van de Saksen. Die sloten toen snel vrede met de Franken. Maar in 778 vielen de Saksen opnieuw aan. Nu greep Karel in met een veroveringsoorlog. Duizenden gevangenen werden onthoofd. Ook werden grote gebieden verwoest. De bewoners werden gedwongen te verhuizen en alle huizen en schuren werden verbrand. Het grondgebied van de Saksen werd opgedeeld in graafschappen en bij het Frankische rijk ingelijfd. Maar de Saksen bleven zich tegen de Franken verzetten en kwamen telkens weer in opstand. Hoge belastingen en de gedwongen bekering tot het christendom leidde tot veel verzet. Meester Henk!! Wat bedoelt u met gedwongen bekering? De Saksen geloofden in Germaanse goden als Wodan en Donar. Maar de christelijke Franken dwongen de Saksen om christen te worden. Daarom verboden zij alles wat met de oude Germaanse godsdienst te maken had. De Franken vernielden de heilige eiken en andere heidense heiligdommen. Ook kregen de Saksen de doodstraf als zij zich niet tot christen lieten dopen. Het werd ten strengste verboden om hun oude goden te aanbidden. Zelfs het eten van vlees tijdens de vasten werd bestraft!! Straf: je kop eraf!!
Veel Saksen werden hierover boos en kwamen regelmatig in opstand tegen de Franken. Pas in 804 onderwierp Karel de Grote de Saksen definitief. Karel de Grote veroverde niet alleen Noord-Duitsland. Hij versloeg ook de Longobarden. Deze Germaanse stam leefde in Noord- Italië. Zij bedreigden het grondgebied van de paus in Rome. De paus zocht hulp bij de christelijke Franken. Karel rukte op naar Italië en veroverde het rijk der Longobarden. Karel kroonde zich toen tot "Koning der Franken en Longobarden". Karel veroverde ook nog Beieren (Zuid- Duitsland), het Avarenrijk (Kroatië, Tsjechië, Slowakije en West- Hongarije) en een klein stukje van Spanje. Door al deze veroveringen regeerde Karel de Grote over een groot deel van het vroegere West- Romeinse Rijk. Meester Henk!! Hoe bestuurde Karel de Grote zijn grote rijk? Karel bestuurde zijn enorme rijk op twee manieren. In de eerste plaats verdeelde hij zijn rijk in graafschappen. Een graafschap heette ook een gouw. In Nederland waren ongeveer dertig gouwen. Bijvoorbeeld Toxandria (Noord-Brabant), Kinhem (Kennemerland), Texla (Texel), Felua (Veluwe) en Threanti (Drenthe). Een plaatselijke edelman kreeg de gouw in leen en de titel van graaf. De graaf moest veel doen voor Karel. Zijn belangrijkste taak was het handhaven van orde en rust in het graafschap. Ook moest hij uit naam van Karel rechtspreken en zijn wetten uitvoeren. Een andere taak was het innen van de belastingen. Als de koning op veldtocht ging, moesten de graven ook toezien dat elke graafschap de afgesproken hoeveelheid soldaten stuurde voor het leger van de koning. Om te controleren of de gebieden goed werden bestuurd, stuurde Karel zendgraven rond. Zij bezochten de graafschappen en brachten verslag uit aan Karel zodat hij goed wist wat er gebeurde in zijn rijk. Een tweede manier waarop Karel zijn rijk bestuurde was door zelf rond te reizen. Karel woonde op een palts. Een palts (het woord paleis komt van palts) was een grote, goed beschermde boerderij. Hij leefde daar met zijn vrouw en kinderen, lijfwachten en raadgevers. Bij elkaar waren dat tientallen mensen. Daarnaast ontving hij veel gasten en waren er vergaderingen waar soms honderden mensen kwamen. Karel woonde net zo lang op een palts tot het voedsel op was. Dan trok hij met zijn hofhouding naar de volgende palts. Zo kwam Karel op veel plaatsen in zijn rijk. Hij had ruim 25 paltsen in zijn rijk. In Nederland had Karel een palts in Nijmegen, de Valkhof. Aan het eind van zijn leven bleef Karel de Grote in zijn palts in Aken wonen. Hij liet er een stenen paleis en kerk bouwen. Zo werd Aken de “hoofdstad” van zijn rijk.
Meester Henk!! Is Karel de Grote alleen beroemd om zijn militaire successen? Nee, zijn militaire successen waren wel belangrijk maar Karel de Grote deed veel meer. Om het grote rijk goed te besturen had hij overal graven. Die moesten wel kunnen lezen en schrijven want Karel stuurde voortdurend brieven rond. Brieven waarin stond wat zij moesten doen of juist niet. Maar Karel en de meeste graven waren analfabeten. Zij konden niet lezen of schrijven. Monniken deden dit werk voor hun. Maar Karel wilde dat zijn graven konden lezen en schrijven. Daarom stichtte hij scholen. Zonen van edelen konden daar leren schrijven en lezen. Jammer genoeg voor Karel dachten de edelen daar anders over. Zij vonden dat edelen moesten vechten en niet schrijven. Dat was een werkje voor monniken. Omdat het schrijven heel belangrijk was geworden, was het ook belangrijk dat je netjes moest schrijven. Als iedereen maar wat doet kan niemand het goed lezen en krijg je veel verwarring. Daarom liet Karel een nieuw handschrift invoeren; de Karolingische minuskel. Een prachtige letter die heel goed te lezen is. De letters die wij schrijven zijn op de minuskel van Karel de Grote gebaseerd.
Karel de Grote vond het ook belangrijk dat hij veel geleerde mensen aan zijn hof had. Daarom nodigde hij uit heel Europa belangrijke wetenschappers en theologen uit om bij hem te wonen. Grote wetenschappers als Alcuin van York (een beroemde theoloog), meester Henk en Einhard leefden en werkten aan het hof in Aken. Einhard schreef een boek over het leven van Karel de Grote, de “Vita Karoli Magni”. Dit is latijn voor "Het leven van Karel de Grote". Daarom weten wij zoveel over het leven van keizer Karel. Maar Karel de Grote is vooral beroemd geworden omdat er veel verhalen over zijn leven bestaan. Vooral in de late middeleeuwen werden heel veel verhalen over de dappere keizer Karel geschreven. Deze verhalen waren enorm populair. Veel mensen in heel Europa lazen die verhalen. Eén van de bekendste verhalen was het verhaal van Karel ende Elegast. In 814 overleed Karel de Grote. Hij werd in Aken begraven. Zijn zoon Lodewijk de Vrome volgde hem op. Hierdoor bleef het Frankische rijk een eenheid. Maar toen Lodewijk de Vrome in 840 dood ging, begonnen zijn zonen tegen elkaar te vechten om welk stuk van het rijk zij zouden krijgen. In 843 kwamen de drie broers bijeen in Verdun. Daar verdeelden zij het grote Frankische rijk onder elkaar: Karel de Kale kreeg het westelijk rijk (groen op het kaartje), Lotharius het middenrijk (bruin) en Lodewijk kreeg het oostelijk rijk (Duitsland en Midden-Europa). Toch een gek idee dat Nederland samen met Noord- Italië een koningrijk heeft gevormd!!
Het Frankische rijk raakte snel daarna in verval. De drie rijken werden ook weer verdeeld tussen de zonen van de drie koningen. En de zonen verdeelden het weer over hun zonen. En zo versniperde het gebied en de macht van de koning. De lokale edelen werden daar en tegen steeds belangrijker. Zij zorgden voor bescherming tijdens de aanvallen van de Vikingen en Hongaren. De koningen waren onmachtig en konden de bescherming niet meer geven. Hierdoor kregen de lokale heren steeds meer macht in hun eigen graafschap. Zelfs zoveel macht dat zij niet meer luisterden naar hun koning en de koningen hadden geen macht meer om hun wil op te leggen. Het Frankische rijk viel uiteen in honderden graafschappen en hertogdommen. Tot zover het verhaal over Karel de Grote. Heb je nog een vraag? Stuur je vraag naar meester Henk. Literatuur: Ben Speet, De Tijd van monniken en ridders. Zwolle, 2007. H.P.H. Jansen, Middeleeuwse geschiedenis der Nederlanden. Utrecht, 1965 Jacques Le Goff, De cultuur van middeleeuws Europa. Amsterdam, 1987 Derek Wilson, Charlemagne. Barbarian & Emperor. Londen 2005 Hywel Williams, Emperor of the West. Londen 2010
Meer lessen over de vroege middeleeuwen vind je hier:
Februari 18, 2024 |
|
|||||
De Franken
Monniken en kloosters
Opkomst van de Islam
De Vikingen 
Nederland in de vroege middeleeuwen 
