Marokko in de prehistorie

Van Suriname, Turkije, Marokko en Nederland heeft Marokko de oudste menselijke geschiedenis. Niet zo raar als je bedenkt dat Marokko in Afrika ligt en de mens is in Afrika ontstaan. In Marokko zijn in de grot Jebel Irhoud stukjes van menselijke schedels gevonden. De schedels zijn tenminste 160.000 jaar oud. Over deze mensen is niet veel bekend. Grappig is dat wij wel iets weten over kinderen uit die tijd. Onderzoek aan een kies toonde aan dat kinderen toen al een lange kindertijd hadden. Dat betekent dat kinderen lang kind mochten blijven. Hierdoor konden de hersenen zich beter ontwikkelen en leerde het kind spelenderwijs wat hij als volwassene moest weten.

Vele duizenden jaren later, tussen 50.000 en 20.000 jaar v. Chr., zwierven er kleine groepjes jagers/verzamelaars in Marokko rond. En niet alleen in Marokko maar in geheel Noord-Afrika. Zij jaagden onder ander op gazelles, zebra’s en giraffen.

Meester Henk!!  Noord-Afrika bestaat grotendeels uit woestijn! Daar leven toch geen zebra’s en giraffen?

Klopt. Nu is de Sahara een woestijn en daar leven geen giraffes. Maar het klimaat in de Sahara verandert voortdurend. Nu bevindt de Sahara zich in een periode van grote droogte maar toen was er een vochtige periode. Door de vele regens was de Sahara toen een savanne. Een gebied met wuivende grassen, zover de oog kon zien. Daar leefden dieren die later, toen het gebied droog werd, verhuisden naar het gebied ten zuiden van de Sahara.
Tussen 17.000 tot 8000 v. Chr. zien archeologen een duidelijk herkenbare cultuur in Noord-Afrika en dus ook in Marokko: de Ibéro-masurische beschaving.

Deze jagers-verzamelaars waren geen echte nomaden meer. Zij trokken nog wel rond op zoek naar voedsel, maar woonden ook op vaste plekken. Zij leefden in grotten en onder overhangende rotsen. Kenmerkend voor deze jagers/verzamelaars is dat zij hun woon-, werk- en begraafplaatsen duidelijk van elkaar scheidden.
Ook zien de archeologen dat de stenen gebruiksvoorwerpen veel nauwkeuriger werden gemaakt. Deze mensen beschikten dus over betere technieken om steen te bewerken. Zij waren dol op het gebruik van kleine vuurstenen pijlpunten, zgn. microlieten. Ook vindt men maalstenen voor het malen van graszaad. Uit bot werden priemen, messen en schrabbers voor leerbewerking gemaakt en de dames waren dol op sieraden gemaakt van zeeschelpen.
De Ibéro-masurische beschaving is ook te herkennen doordat de lichamen van hun overledenen met kleurstof werden ingewreven. Dit duidt op een begrafenisritueel en waarschijnlijk in een geloof in een leven na de dood.

Tijdens de Nieuwe Steentijd vond er een grote verandering plaats: de jagers/verzamelaars veranderden in boeren. Landbouw en veeteelt werden de belangrijkste voedselvoorzieningen. De oudste sporen van landbouw en veeteelt in Marokko zijn ruim 6000 jaar oud.

Meester Henk! Wat zijn die oudste sporen?

Molenstenen en botten van huisdieren als koeien en schapen zijn de oudste sporen. Maar ook rotstekeningen in de Sahara laten afbeeldingen van kuddes runderen zien.

Maar Meester Henk! De Sahara is toch een kale zandwoestijn?

Ja, de Sahara is nu een kale zandwoestijn. Maar toen was de Sahara veel groener en werd het bewoond door veetelers. Vanaf ca. 2500 v. Chr. werd de Sahara steeds droger en veranderde het gebied in een woestijn. De bewoners trokken naar de noordelijk gelegen gebieden langs de Middellandse Zee en Atlantische Oceaan.

Rond 1000 v. Chr. kwam er in Marokko een beschaving die men Libyco-Berber noemt. Zij waren de rechtstreekse voorouders van de huidige Berbers. Waar zij vandaan kwamen is nog steeds een punt van discussie. Had er een invasie uit Spanje plaats gevonden? Kwamen zij uit uit het Midden-Oosten? Volgens Marokaanse wetenschappers is de Libyco-Berbercultuur ontstaan uit een vermenging van verschillende immigranten met de lokale bevolking. Een lokale bevolking die elementen van andere culturen in zich opnam waardoor een geheel eigen cultuur ontstond. De Libyco-Berbercultuur is vooral bekend geworden door hun schrift, het Tifinagh of Libische schrift. Het werd gebruikt voor korte teksten op zuilen, kleding en rotsen.

Vanaf 700 v. Chr. trokken Punische handelarenj vanuit Carthago langs de kusten van Marokko. Ook zij schreven over Marokko. Helaas is de schriftelijke informatie van de Punische handelaren nogal versnipperd. Maar wij boffen want Herodotus, een Griekse geschiedschrijver, heeft wel een mooi verhaal geschreven. Hij beschrijft hoe de Punische kooplui handel dreven met de bewoners van de kusten van Marokko:

“Ik hoorde van de Carthagers dat Afrika voorbij de Straat van Gibraltar nog doorgaat en dat het daar bewoond is. Zijzelf varen er regelmatig heen. Eerst halen zij dan hun handelswaren van boord en stallen de spullen netjes op het strand uit. Vervolgens gaan ze weer naar hun schip en geven met rook signalen. Als de inboorlingen dat zien, dalen ze naar de kust af en leggen naast de goederen een hoeveelheid goud bij wijze van tegenwaarde terug. Daarna blijven zij op een afstand van de koopwaar staan. De Carthagers komen hierop van boord en bekijken het goud. Wanneer het naar hun idee voldoende is, varen ze ermee naar huis, maar is dat niet het geval, dan klimmen ze weer aan boord en wachten geduldig af tot de inboorlingen meer goud zijn komen brengen. Dat gaat zo door totdat de Carthagers tevreden zijn. Het is een kwestie van wederzijds vertrouwen, want het goud wordt pas gepakt wanneer het de waarde van de goederen lijkt te dekken en de inboorlingen raken de koopwaar niet aan voordat het goud door de anderen is meegenomen.”

Archeologische vondsten geven meer informatie over de aanwezigheid van de Punische handelaren. Zij hebben een aantal handelsposten in Marokko gesticht. Bij Tanger, Larache, Mellila en Rabat zijn sporen van nederzettingen teruggevonden. Vanuit deze nederzettingen werd handel gedreven. Tot ver in de binnenlanden van Marokko werd handel gedreven. Hier worden potscherven met Punische inscripties en Punische munten gevonden. Maar de belangrijkste handelsproduct werd langs de kust verkregen: purper.

Meester Henk! Wat is purper?

Purper is een verfstof voor textiel. Purper kleurt wol paars. De mantel van Sinterklaas is er mee gekleurd. Het wordt van de purperslak, een zeeslak, gemaakt. Daarom kun je al op een afstand ruiken of Sinterklaas er aankomt want zijn mantel stinkt naar rotte vis.

De Punische nederzettingen waren niet beschermd door muren. Dit wijst op een vreedzaam bestaan met de lokale bevolking.
Na de verwoesting van Carthago door de Romeinen in 146 v.Chr. verdwenen de Punische handelaren en met hen de handelsposten. Door het verdwijnen van Carthago ontstond er in Noord-Afrika ruimte voor nieuwe machthebbers. Zo ontstond in Algerije en Noord-Marokko het koninkrijk Mauretanië. Dit koninkrijk kwam onder de bescherming van de Romeinen tot grote bloei.

Meester Henk! Wat betekent “onder bescherming van de Romeinen”?

Dat betekende dat de Mauretaanse koningen vooral heel goed moesten luisteren naar de wensen van de Romeinen. Deden ze dat niet dan …… Het koninkrijk Mauretanië was “onafhankelijk” maar moest vooral doen wat de Romeinen zeiden. Net als in de klas, de meester zegt wat je moet doen.
Onder aanvoering van de Numidische prins Jugurtha probeerden talloze Noord-Afrikaanse stammen een einde te maken aan de macht van de Romeinen in Noord-Afrika. Maar de Romeinse legers waren te sterk en in 106 v. Chr. werd heel Noord-Afrika een Romeinse vazalstaat. De lokale heersers moesten trouw zweren aan Rome. Deze vorsten onderhielden goede banden met de machthebbers in Rome. Hun zonen werden vaak in Rome opgevoed tot Romeinse burger. Een mooi voorbeeld is Juba II. Hij groeide op in Rome en trouwde met de dochter van Cleopatra en Antonius. Keizer Augustus vertrouwde hem zoveel dat hij een groot deel van Noord-Afrika mocht besturen. Hij regeerde van 25 v. Chr. tot 23 na Chr.. Onder zijn regering was er rust en bloeide de handel. Vooral de handel in gedroogde vis en garum.

Meester Henk! Wat is garum?

Garum is een sterk geconcentreerde vissaus. Het werd gemaakt van rottende vis en de Romeinen waren er dol op.

Na de dood van de zoon van Juba II werden de Romeinen helemaal de baas in Noord-Afrika. Geen lokale vorsten meer maar Romeinse gouverneurs. Het gebied, dus ook Marokko, werd opgedeeld in Romeinse provincies. Er werden twee provincies gemaakt; Mauretania Tingitana en Mauretania Ceasariensis. De rivier de Moulouya in Oost-Marokko vormde de grens tussen de twee gebieden. Mauretania Tingitana vormde het westelijk deel met Tingis (Tanger) als hoofdstad. De belangrijkste functie van deze provincie was bescherming bieden voor de rijke Spaanse provincie tegen invallen vanuit Noord-Afrika.

Tot zover de les over de prehistorie in Marokko. Heb je nog een vraag? Mail het naar meester Henk

 

.

02/18/2024

Hunebed in Marokko