Turkije in de bronstijd

Vanaf 3000 voor Chr. veranderde er opnieuw heel veel in Turkije. Talloze technische uitvindingen vonden hun weg van Mesopotamië naar de volkeren in Turkije.

Meester Henk! Wat is Mesopotamië?

Mesopotamië is het gebied tussen de twee grote rivieren Eufraat en Tigris. Mesopotamië zou nu ongeveer in Irak liggen. Het is het gebied waar in de oudheid grote rijken zijn begonnen: de Sumeriërs, de Babyloniërs en de Assyriërs. In dit gebied werden al heel vroeg in de geschiedenis veel belangrijke uitvindingen gedaan zoals de landbouw, steden en het schrift.

Ook vond men hier het wiel uit. En met het wiel ook de kar en de pottenbakkersschijf. Ook werd het zeil uitgevonden. Hiermee kon de wind als een bron van energie worden gebruikt. Molens en zeilboten waren het gevolg.
Ook ontdekten de mensen hoe ze door twee metalen te mengen je een sterkere metaal maakt. Een metaal gemaakt van twee andere metalen heet een legering. Koper is een zacht metaal. Dat is leuk om sieraden van te maken maar niet voor wapens of gereedschap. Maar als je een klein beetje tin bij het koper doet, krijg je een hele harde legering: brons. Hiermee kun je wel heel goed wapens en gereedschap maken.

Ook werden er verschillende verbeteringen in de landbouw bedacht. De ploeg werd uitgevonden waardoor de grond beter bewerkt kon worden. En de inzet van trekdieren (ossen) maakte het werk op de akkers lichter en de plantjes kregen regelmatig water door het gebruik van irrigatie. Door al deze nieuwigheden groeide de landbouwproductie. De voedseloverschotten werden verkocht. Mede dankzij de nieuwe transportmiddelen (kar, zeilboot) kwamen er handelscontacten met Egypte en Mesopotamië.

Handel leidde tot de bouw van steden. In Turkije ontstonden in de bronstijd al de eerste steden. Maar een stad vereist veel samenwerking en dat vereist een goed bestuur. Een stadsbestuur dat door wetten, rechtspraak en soldaten gezag afdwingt. En zo ontstonden stadstaten. Een bekende stadstaat in Turkije die in de bronstijd is ontstaan is Troye.

Meester Henk!! Is dat dezelfde Troye als van het paard ?

Ja, dezelfde stad. Maar Troye was niet de enige stad. Andere belangrijke steden uit de bronstijd waren Beycesultan en Alacahöyüt. Vooral in de laatste stad hebben archeologen bijzondere bronzen voorwerpen gevonden, beeldjes van herten, stieren en godinnen. Maar vooral de herten zijn zeer bijzonder.

Uit de opgravingen blijkt dat er tijdens de bronstijd in Turkije bloeiende stadstaten bestonden. Ommuurd en met monumentale openbare gebouwen zoals tempels en paleizen. De stadstaten werden geregeerd door koninklijke families.

Al deze Anatolische vorstendommen/stadstaten hadden contact met elkaar waardoor hun cultuur een eenheid werd. Deze cultuur wordt Hattisch genoemd en het gebied heette Hattiland. De taal die zij spraken was het Hattisch.
Maar de Hattische stadstaten dreven niet alleen onderling handel, zij deden ook zaken met Assyrische handelaren.

De Assyriërs uit Mesopotamië hadden een gebrek aan hout en ertsen.Turkije stond bekend om zijn rijkdom aan hout en metalen. Daarom kwamen Assyrische kooplieden naar Hattiland. De handel werd zo belangrijk dat vanaf 2000 v. Chr. Assyrische kooplieden kleine dorpjes in Turkije stichtten, zgn. factorijen. Daar werden zij, in ruil voor het betalen van belastingen, beschermd door de Hattische stadskoningen.
De Assyrische handelaren brachten textiel en reukwaren (wierook) naar Hattiland en zij exporteerden ertsen, edelstenen en vooral hout. Knooppunt in deze handelsstromen was de stad Kanesj. Het lag bij het huidige Kültepe.

De Assyrische handelaren hielden er een uitgebreide boekhouding op na. Zij schreven alles op. Zij schreven met een stokje op tabletten van klei. De kleitabletten lieten zij in de zon drogen of als het heel belangrijke teksten betrof, werden de tabletten ook wel gebakken. Hun schrift heet het spijkerschrift.

Maar zij schreven niet alleen zakelijke teksten maar ook over hun leven in de Hattische stadstaten en daarmee eindigt officieel de prehistorie in Turkije.

Maar meester Henk moet het een beetje recht breien met de prehistorie in Nederland die veel langer duurde. Daarom gaan we, net als bij de prehistorie in Nederland, vrolijk verder tot de komst van de Romeinen.

Turkije in de Steentijd

Het Hettitische Rijk

Nieuwe koninkrijken

De Perzische tijd

De Hellenistische tijd

 

.

14-10-2023