De Bosjagers (8300 - 5300 v. Chr.)

Vanaf 8300 voor Christus veranderde er veel in Nederland. De toendra met haar rendierkuddes verdween. En met het verdwijnen van de rendieren verdwenen ook de rendierjagers. Voor hen in de plaats kwamen de bosjagers.

De bosjagers leefden tussen 8300 en 5300 voor Chr. in Nederland. Zoals meester Henk al vertelde in de les over de rendierjagers, kwam in 8300 v. Chr.(om drie minuten over negen in de ochtend) een einde aan de ijstijd. De laatste resten van de enorme ijsmassa's smolten weg.. Alleen op de Noordpool en hoog in de bergen bleef het ijs en sneeuw liggen. In Nederland werd het steeds warmer. Deze klimaatsverandering had grote gevolgen:

- De toendra veranderde in een groot bos. Eerst kwamen de berken en dennen. Later ook de hazelaar, iep, linde, els en es. Maar de meeste bossen waren naaldwouden.

- Met het verdwijnen van de toendra verdwenen ook de rendieren uit Nederland. In hun plaats kwamen bosdieren als de eland, de oeros, het wilde paard, het everzwijn, herten, bevers en de bruine beer. Ook werd Nederland een overwinteringsplek voor ganzen uit de poolstreek. In de zomer waren er ook veel eenden en reigers.

- Door het smelten van het ijs steeg het zeewater met meer dan 100 meter. Er ontstonden nieuwe zeeën zoals de Oostzee. Ook het "Noordzee-land" stroomde vol water en de Noordzee ontstond. Hierdoor veranderde het westen en het noorden van Nederland in een uitgestrekt moerasgebied.

De rendierjagers in Nederland moesten kiezen. Met de rendierkuddes mee naar het noorden of zich aanpassen. Sommige jagers pasten zich aan. Zij gingen anders wonen en maakten andere werktuigen. Helaas weten wij niet zoveel over de bosjagers. Archeologen hebben tot nu toe weinig van deze mensen teruggevonden.

Maar Meester Henk !! Wat weten wij wel ?

Wij weten wel dat de bosjagers in kleine groepen van 15 tot 50 mensen leefden. Iedere groep bezat een aantal grote basiskampen. Een basiskamp bestond uit enkele ronde hutten. Gemaakt van buigzame takken en bedekt met riet en/of huiden. Ze trokken langs de basiskampen in een vast patroon. Elk seizoen kende zo haar eigen basiskamp.

basiskamp van de bosjagers

In de lente leefden de jagers in het basiskamp langs een rivier of bij een meer. Dan viste men op zalm en steur. Men viste met fuiken gemaakt van gevlochten twijgen. Die werden met palen in het water vastgezet. Ook voeren de jagers rond met kano's. De kano's maakte men van uitgeholde boomstammen. Vanuit de kano's werd met speren en pijl en boog op vis gejaagd.

In de zomer verbleven de jagers in het basiskamp langs de kust. Daar jaagde men op zeehonden, zeevogels, vis en schelpdieren als mossels. In de herfst woonden de jagers in het basiskamp in het bos. Want in de herfst verzamelde men noten, knollen, bessen en paddenstoelen.In de winter was het basiskamp op een plek met veel pelsdieren en ganzen. Het hele jaar door jaagde men op groot wild, zoals de eland, oerrund en everzwijn.

Vanuit de basiskampen maakten de jagers jachttochten van meerdere dagen. Dan sliep men in een kuil in de grond. Om de kuil heen maakte men een windscherm van takken en riet of huiden.

Het jagen op bosdieren vereiste nieuwe wapens. Lichte wapens van hout en been. Deze werden ingelegd met kleine stukjes bewerkte vuursteen (microlieten) die met hars werden vastgezet. Pelsdieren werden beschoten met stompe pijlen. Anders zou hun pels beschadigen. Groot wild werd bejaagd met scherpe speren. Gevaarlijke dieren als beren en oerossen lokte men in valkuilen of drassig terrein. Als de dieren vastzaten dan konden de jagers ze met speren doden. Bij de jacht maakten de bosjagers gebruik van jachthonden.

Meester Henk !! Waren er verschillende bosjagers ?

Ja. Archeologen hebben twee groepen bosjagers in Nederland teruggevonden. De ene groep woonde voornamelijk in west en zuid Nederland. Deze groep noemen zij de Rijnbekken-groep. In het noorden en oosten van Nederland vinden zij vooral sporen van de tweede groep: de Noordwest-groep.Je kunt ook spreken van de natte en de droge jagers. Natte jagers leefden voornamelijk in moerasachtige gebieden en droge jagers voornamelijk op de hogere gronden.

In 1994 werd bij Hardinxveld een kamp van de natte jagers gevonden. Het kamp lag ooit op een hoge duin. Daarom heen lag een uitgestrekt veengebied. Behalve heel veel dierenbotten werden ook speerpunten, stekers, schrapers, boortjes en kernbijlen gevonden. Vuurstenen stekers werden gebruikt als een beitel. Daar maakten de bosjagers sleuven in hout en been mee waar de microlieten ingezet werden. Een kernbijl is een bewerkt stuk vuursteen die in een hertegewei was gezet. Zij werden gebruikt om hout te bewerken. Bijvoorbeeld om kano's te maken.

Ook vonden de archeologen het graf van een vrouw. De bosjagers begroeven soms hun doden. Daarin verschillen de bosjagers met de rendierjagers. Die begroeven hun doden niet.

Ook zijn er haardplekken teruggevonden. Dat was de plek voor een vuur. Een vuurplaats was een belangrijke plek in de kampen. Je kon er koken en 's avonds was het een warme, veilige (vuur jaagt wilde dieren weg) plek waar men gezellig bijeen kwam. Misschien wel om elkaar spannende verhalen te vertellen.

Op een dag in het jaar 5300 v. Chr. gebeurt het. In Zuid-Limburg is een groepje bosjagers weer eens uitgezworven om voor enkele dagen op jacht op te gaan. Plotseling horen zij geloei. Ha, een oeros ! Voorzichtig sluipen zij op het geluid af. Maar tot hun grote verbazing vinden zij geen oeros. Zij vinden een aantal huizen. En rondom de huizen staan schapen en koeien te grazen. En er zijn akkers vol granen. Zij staan oog in oog met een dorp van boeren. De eerste boeren van Nederland.

Over de eerste boeren in Nederland lees je in de les over de boeren van de Steentijd.

Zijn er nog vragen ? Mail dan naar meester Henk.

het lijkt wel een vakantiekamp!